مدخل:
شهرهای بزرگ موتور رشد اقتصادها هستند. نقش بی بدیل این شهرها در تأمین سرمایه های بزرگ و توسعه ملزومات تخصیص بهینه عوامل تولید نهفته است. شهرهای بزرگ جذب کننده نخبگان، استعدادها، سرمایه های انسانی، هنرمندان، سرمایه های مالی و نهادهای علمی – تکنولوژیکی و توسعه ای هستند. سرمایه گذاری های بزرگ عموماً در شهرهای بزرگ راهبری و یا جایابی میشوند و دفاتر شرکتها و نهادهای بزرگ در این شهرها تأسیس میگردند.
تحلیل:
ماهیت اقتصادی شهرهای بزرگ، جریانهای بزرگ نقدی و تخصیص عوامل تولید است. در این فضای مناسب و آماده برای تخصیص منابع، این شرکتها، تشکلها و نهادهای مشاوره ای، شرکتها و نهادهای بازار یابی و تبلیغاتی،شرکتها و نهادهای هدایت نیروی انسانی و تسهیل کننده جستجوی کار، شرکتها و نهادهای ارتقای مهارت و تخصص، شرکتها و نهادهای واسطه مبادلات و تجارت، شرکتها و نهادهای حقوقی و تسهیل کننده قراردادها و طرح و حل و فصل دعاوی، شرکتها و نهادهای حوزه حقوق مالکیت و... هستند که نقش کاتالیزور و کاتالیست را در واکنشهای اقتصادی بازی میکنند.
در شیمی کاتالیزورها مواد شیمیایی هستند که در فرایندهای شیمیایی باعث افزایش سرعت واکنش می‌شوند. شناخت عمیق از فاکتورهای تبدیل شیمیایی در هر واکنش تبدیلی و ایجاد شرایط بهینه باعث افزایش بازدهی و عملکرد واحد و به طبع آن باعث صرفه جویی اقتصادی می‌شود. کاتالیستها در هر واکنش شیمیایی که سرعت و شرایط بهینه مورد نظر باشد کاربرد دارند. در اقتصاد نیز منابع و نیازها همواره وجود دارند ولی این نقش نهادها، تشکلها، شرکتها و افراد کلیدی و کاتالیزور است که باید شناخته شده و برای سرعت بیشتر تخصیص منابع مورد استفاده قرار گیرند. هر چه این نهادها و شرکتهای کاتالیستی در اقتصاد شهری بیشتر و در تنوع مناسب و در حد کفایت باشند، رشد اقتصادی بیشتر و تناسب و تنوع رشد بین بخشها و محصولات و زمینه های متفاوت بیشتر و بهتر خواهد بود.
از مهمترین وظایف دولتها دخالت در تخصیص بهینه عوامل تولید است. این وظیفه هم به صورت مستقیم صورت میگیرد و در اثر آن زیر ساختهای سخت و نرم ایجاد و عرضه میگردند و هم به صورت غیر مستقیم دولتها از طریق هدایت منابع به سمت و سوی جایگاههای مناسبتر تخصیصی، امکان تأمین نیازهای بیشتری از جامعه را ممکن میسازند. در این صورت وظایف تخصیصی دولتها نه تنها از طریق دخالت مستقیم در تخصیص منابع دولتی، بلکه از طریق هدایت و سیاستگذاری منابع بخش خصوصی و غیر دولتی است. مهمترین ابزار دولتها نیز در هدایت منابع و تخصیص منابع، کاتالیستهای رشد اقتصادی هستند. شرکتهای مهندسین مشاور، مشاورین کسب و کار، مشاورین بازار، مشاورین بازار کار، مشاورین سرمایه گذاری، مشاورین مالی، مشاورین حقوقی، مشاورین مالکیت معنوی و... نهادهایی هستند که ضمن هدایت منابع به سمت نیازهای درست، سرعت انجام معاملات را بیشتر نموده و اثر گذاری آنها را افزایش میدهند.
نتیجه گیری:
در جمع میتوان گفت از مهمترین عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی کشورها توجه و تقویت کاتالیستهای رشد اقتصادی است که این نهادها و شرکتها در شهرها و براساس نقش قاعده مقیاس شکل میگیرند. تسهیل شکل گیری این نهادها و تشکلها و شرکتها از یک سو درونزا بوده و از سوی دیگر میتواند توسط دولتها سیاستگذاری شده و تقویت و توسعه یابد. بر این اساس دولتها با درک اهمیت نهادها، شرکتها و تشکلهای کاتالیست رشد اقتصادی، لازم است تا برای شکل گیری و توسعه آنها در یک منطقه، هدف گذاری و سیاستگذاری دقیقی داشته باشند و با گسترش زمینه های جذب و انگیزه دهی به نخبگان هر حوزه تخصصی، در شکل دهی این نهادها، زمینه سرعت بخشی و ارتقای تخصیص بهینه منابع و رشد اقتصادی را بوجود آورند.
دکتر سهراب دل انگیزان – دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه رازی کرمانشاه – 24 اردیبهشت 1398

منبع: کانال تلگرامی دکتر دل‌انگیزان