آقای دکتر فرشاد مومنی یک بدفهمی اساسی از مفهوم قیمت نسبی در اقتصاد خرد دارند که سال‌ها است بر اساس آن قاطعانه نظر می‌دهند. دیدم اخیرا در دفاع از قیمت پایین بنزین گفته‌اند «اینکه قیمت‌های مطلق مبنای قضاوت قرارمی‌گیرند و گویند در ایران بنزین اینگونه هست و درآمریکا آنگونه هست، مطلقاً اعتبارعلمی ندارد. در اقتصاد با قیمت‌های نسبی سروکارداریم.»

در واقع آن چیزی که مطلقا اعتبار علمی ندارد درک آقای مومنی از مفهوم قیمت نسبی است! در اقتصاد می‌گوییم قیمت نسبی مهم است وقتی که اجازه بدهیم «بازار» منابع را تخصیص بدهد و بر اساس ترجیحات مصرف‌کنندگان «قیمت‌های نسبی» را تعیین کند تا میزان کم‌یابی نسبی منابع معلوم شود. در واقع قیمت‌های نسبی «خروجی» یک اقتصاد آن هم در شرایط تعادل است، تا علامت‌‌های لازم به جامعه داده شود. در این چارچوب، مفهوم قیمت نسبی این است که ببینیم که متناسب با بهره‌وری اقتصاد ایران و قیمت‌های جهانی نفت/بنزین، کم‌یابی نسبی بنزین به نسبت دست‌مزد (یا بقیه متغیرهای غیرقابل مبادله) در ایران بالاتر از آمریکا است. پس به این ترتیب بنزین کالای کم‌یاب‌تری در اقتصاد ایران است (مثلا در مقایسه با زمین یا سبزی‌خوردن) و در نتیجه یک ایرانی باید در مصزف انرژی احتیاط بیش‌تری کند.

مفهوم «قیمت نسبی» این نیست که به صورت مصنوعی - و در نهایت از جیب ملت - قیمت بنزین را «دست‌‌کاری» کنیم و بگوییم چون قیمت‌های نسبی در اقتصاد مهم است، پس نسبت قیمت بنزین به دست‌مزد مهم است. یعنی در تفسیری که ایشان ارائه کرده است، قیمت نسبی تبدیل به «ورودی» دل‌بخواهی برای سیستم اقتصادی شده است که با معنی آن در علم اقتصاد خیلی فاصله دارد.

اگر بخواهیم دقیق نگاه کنیم، قیمت نسبی «کالاهای مبادله‌پذیر» در همه کشورهای دنیا یکی یا نزدیک به هم است. در مقابل، قیمت نسبی کالاهای مبادله پذیر و مبادله ناپذیر (مثل زمین، دست‌مزد، خدمات، محصولات کشاورزی محلی، ...) در اقتصادهای مختلف خیلی متفاوت است. این تفاوت در قیمت نسبی یک «علامت» است و نه یک «متغیر انتخاب».

البته متوجهم که بیان پوپولیستی آقای مومنی احتمالا خیلی محبوب‌تر از بیان صادقانه و درست موضوع است. راستی خوب است وقتی تخصص کسی «تاریخ اقتصاد» است، کمی در نظر دادن قاطع در مورد موضوعات فنی که به نظریه جریان اصلی اقتصاد (مثل اقتصاد خرد) مربوط می‌شود احتیاط کند.

* پ.ن: برخی دوستان فرمودند که توضیح قیمت نسبی گنگ بود. سعی کردم توضیح بیش‌تری اضافه کنم.

https://t.me/hamedghoddusi