آلبرت بغزیان در گفت‌و‌گو با «آرمان» تشریح کرد

چك‌های كاغذی مشكلات زیادی را برای نظام بانكی و نظام اقتصادی ایجاد كرده‌اند. چك‌های الكترونیكی به‌عنوان ابزار جدیدی برای مبادله در سیستم بانكی كشور و اقتصاد معرفی شده است. لازم به ذكر است كه ایرلند اولین كشوری بود كه از سال 2005 برنامه حذف چك را به اجرا درآورد. سایر كشورها به‌مرور زمان از چک الکترونیک استفاده كردند و بانكداری الكترونیك جایگزین بانكداری سنتی شد. موضوع ساماندهی وضعیت چک در ایران از سال۱۳۹۴ با طراحی سامانه ملی چکاوک موردتوجه بانک مرکزی قرار گرفت. در ادامه آن سامانه صیاد با هدف اعتبارسنجی یکپارچه، کنترل دقیق اهلیت متقاضی دسته‌چک پیش از صدور، استعلام وضعیت عملکرد صادرکننده چک توسط گیرنده آن، استانداردسازی ابعاد، جانمایی اقلام اطلاعاتی و ویژگی‌های امنیتی برگه‌چک توسط بانک مرکزی طراحی شده است. آلبرت بغزیان، كارشناس اقتصادی در گفت‌و‌گو با «آرمان» می‌گوید: «چك‌های الكترونیكی جایگزین مناسبی برای چك‌های كاغذی در سامانه بانكداری كشور است. مزیت‌های فراوانی در راستای جایگزینی چك‌های الكترونیكی در سیستم نقل و انتقالات پول ایجاد خواهد شد. نقل‌ و انتقالات پولی اگر به‌صورت الكترونیكی صورت گیرد، دقیق‌تر انجام و از اتلاف زمان نیز جلوگیری می‌شود.»

به‌تازگی از طرح صیاد یا همان طرح چك‌های الكترونیكی رونمایی شد. نظر شما در مورد وجود چك‌های الكترونیكی چیست؟

چك‌های الكترونیكی جایگزین مناسبی برای چك‌های كاغذی در سامانه بانكداری كشور است. مزیت‌های فراوانی در راستای جایگزینی چك‌های الكترونیكی در سیستم نقل و انتقالات پول ایجاد خواهد شد. نقل‌ و انتقالات پولی اگر به‌صورت الكترونیكی صورت گیرد، دقیق‌تر انجام و از اتلاف زمان نیز جلوگیری می‌شود. موارد ذكرشده باعث صرفه‌جویی در بسیاری از هزینه‌های بانك و نیز فرد متقاضی می‌شود. الكترونیكی‌شدن چك‌ها در بحث محیط‌زیست نیز بی‌‌‌تاثیر نیست و در زمینه مصرف كاغذ صرفه‌جویی بزرگی حاصل خواهد شد. دو اتفاق مثبت در مورد چك می‌تواند رخ دهد. در زمینه قانون چك‌ تغییراتی حاصل و مشخص شود در حال حاضر چه میزان چك در سیستم بانكی وجود دارد كه زمان وصول آنها نرسیده است، زیرا چك یك سند عندالمطالبه است. سال‌هاست كه موضوع بدون‌تاریخ‌بودن چك فراموش شده و مانند سفته و برات از آن استفاده می‌شود. این مساله باعث سوءاستفاده‌ در زمینه چك‌های بی‌‌‌محل شده است؛ چك‌های الكترونیكی می‌تواند حل‌كننده این مشكل باشد و مشخص كند چه میزان چك در موعد نزدیك یا دیرتر صادر می‌شود. سیستم بانكی باید خودش را آماده كند تا در زمان سررسید موعد تاریخ چك‌ها خدمات لازم را ارائه كند. باید به این نكته اشاره كرد كه چك كاغذی در اقتصاد كشور و در معاملات داخلی بسیار دست‌به‌دست می‌شود. در این راستا ثبت‌شدن چك‌ها به‌صورت الكترونیكی از جابه‌جایی زیاد چك‌ها و پاسكاری‌های بی‌مورد و بیش از اندازه آنها جلوگیری می‌كند. با وجود چك‌های الكترونیكی در بازار سوءاستفاده از چك كاهش می‌یابد و جعل امضا و دستكاری در تاریخ چك‌ها امكانپذیر نخواهد بود. چك‌های الكترونیكی جرایمی را كه با چك كاغذی صورت می‌گرفت، از بین می‌برد و مسلما قوانین جدیدی را در این زمینه به‌همراه دارد.

آیا بانكداری الكترونیكی در ایران موفق عمل كرده است؟

تنها ارگانی كه می‌تواند در ایران ادعای به‌‌روز بودن داشته باشد و با جرات بیان كند از تجارت الكترونیك استفاده می‌كند، سیستم بانكی كشور است. بانكداری الكترونیك در سایر نقاط دنیا و از جمله ایران به‌خوبی پیش می‌رود. با بانكداری الكترونیكی خطاها كاهش یافته و ارسال‌ها و نقل ‌و انتقالات پولی سریع‌تر اتفاق می‌افتد. ناگفته نماند گردش پول نیز سریع‌تر و بهتر رخ می‌دهد. دولت الكترونیك باعث شده رقابت بین بانك‌ها ایجاد شود و خدمات بانك‌ها در این زمینه روز‌به‌روز افزایش یابد. امنیت سیستم بانكی در مورد دولت الكترونیك باید بادقت بررسی شود تا اختلاس و سوءاستفاده اتفاق نیفتد، چرا كه بانكداری الكترونیكی زمینه خوبی برای اختلاس است.

چك‌های الكترونیكی چه تاثیری در حل معضل بدحسابی مشتریان ‌بانك‌ها دارد؟

وقتی به‌صورت سنتی از چك استفاده می‌شود، هیچ‌ضمانتی برای خوش‌حسابی صادركننده و دریافت‌كننده چك وجود ندارد. چك‌های بی‌محل و دست‌به‌دست‌شدن آنها ممكن است حتی چندین‌نفر را درگیر مشکل كند. با ایجاد چك‌های الكترونیكی هر كسی نمی‌تواند برای صدور چك وارد عمل شود و اعتبارسنجی مشتری صاحب‌حساب از ابتدا صورت می‌گیرد. در این راستا می‌توان از راستی‌آزمایی استفاده كرد. قطعا كسی كه چك را استفاده می‌كند، فرد مطمئنی است و چك متعلق به خود شخص‌ موردنظر است. همچنین الكترونیكی‌شدن می‌تواند از گم‌شدن چك‌ها نیز جلوگیری كنند. احتمال ردوبدل‌شدن یك چك بین چندین شخص در این سیستم وجود ندارد.

حضور چك‌های الكترونیكی در بازار و اقتصاد ایران چه تاثیری دارد؟

چك الكترونیكی می‌تواند نقش بسزایی روی اقتصاد كشور و جا‌به‌جایی پول داشته باشد. در این راستا از جعل امضا، تغییر تاریخ، دست‌به‌دست‌شدن بیش از حد و نیز از صدور چك‌های بی‌محل جلوگیری می‌شود و شهروندان با اطمینان بیشتری می‌توانند فعالیت كنند. چک‌های الكترونیكی نه‌تنها روند صدور دسته چک را برای مردم تسهیل می‌کند، بلکه درمورد صحت چك‌های صادرشده و امنیت آن به مردم اطمینان خاطر می‌دهد. امید است با جایگزینی چك‌های الكترونیكی وضعیت سیستم بانكداری كشور بهبود یابد.