در سلسله جلسات مشهد در مسیر توسعه مطرح شد.
علی چشمی: جمعیت روستاهای ما پیر شده است. سی‌وپنج هزار آبادی ما در این چندساله تخلیه‌شده و چهار میلیون نفر از روستاییان ما بالای 50 سال سن دارند.
به گزارش ایران نیوزآنلاین؛ شنبه هفدهم مهرماه، علی چشمی عضو هیئت‌علمی گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد، در سلسله جلسات مشهد در مسیر توسعه با عنوان «توسعه از تمرکزگرایی تا تمرکززدایی» که در پژوهشکده ثامن برگزار شد، اظهار کرد: جمعیت روستاهای ما پیر شده است. سی‌وپنج هزار آبادی ما در این چندساله تخلیه‌شده و چهار میلیون نفر از روستاییان ما بالای ۵۰ سال سن دارند.
وی با اشاره به اینکه ده درصد روستاها در حاشیه شهرها هستند، گفت: روستاهای حاشیه ۱۶ درصد جمعیت کل روستاها را تشکیل می‌دهند که معضل حاشیه‌نشینی را به ارمغان رسانده‌اند.
چشمی افزود: رشد جمعیت روستاهای حاشیه شهر از جمعیت شهری بیشتر شده است. ماحصل این فرایند آلودگی هوا و حاشیه‌نشینی می‌باشد.
در ایران روی تمرکززدایی زیاد کار نشده
چشمی بابیان اینکه روی تمرکززدایی در ایران زیاد کار نشده و نمی‌شود، افزود: اگر تفاوت بین کشورها را در نظر بگیریم، مشاهده می‌کنیم برخی از آن‌ها در منطقه، به خاطر وجود نفت درآمد صد هزار دلاری دارند.
وی ادامه داد: در کنار این‌گونه کشورها، برخی نیز هستند که ۸۰ هزار دلار درآمد بدون نفت دارند، این موضوع تفاوت کارایی را به ما نشان می‌دهد.
عضو هیئت‌علمی گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی، به نیازهای شهر از روستا اشاره کرد و گفت: تهران رشد جمعیتی پنج درصد داشته است؛ این در صورتی است که کلان‌شهر مشهد در سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ رشد ۱۶ درصدی داشته است.
چشمی افزود: ما در ادبیات خود همیشه از دولت حرف می‌زنیم. اگر دولت را بشکافیم تفکیک‌های مختلف به وجود می‌آید. هرکدام از قوه‌های سه‌گانه مقننه، مجریه و قضاییه در سیستم دولتی یک نقش دارند.
وی بابیان اینکه در تفکیک عمودی هیئت‌وزیران، وزارت خانه و ادارات وجود دارند، گفت: در دنیا دو سیستم متمرکز وجود دارد. یکی از این سیستم‌ها فدرال است. در این سیستم دولت مرکزی، ایالتی و محلی وجود دارد که هر سطح از سطح دیگر مستقل است. در دولت‌های فدرالی مانند آمریکا و آلمان این را مشاهده می‌کنیم.
عضو هیئت‌علمی گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی تصریح کرد: نمی‌توانیم بگوییم استان‌های ما غیرمتمرکز هستند، اما مسئولان شهری دارای استقلال نسبی هستند چون مردم آن‌ها را انتخاب می‌کنند.
چشمی دولت‌هایی مانند ایران و ترکیه را نیمه‌متمرکز دانست و اذعان کرد: تا حرف از فدرال می‌زنیم خیلی‌ها نگران می‌شوند. ما مسیر متفاوتی را از سال ۱۹۰۶ که انقلاب مشروطه کردیم، پیمودیم. ما در این صد و اندی سال متمرکزتر، اما دنیا غیرمتمرکز تر شده است.
وی بابیان اینکه ما در این سال‌ها برعکس عمل کردیم، تصریح کرد: تمرکززدایی اختیار بیشتر به نهاد محلی می‌دهد. از همین رو نهادهای محلی می‌توانند بیشتر کارآمد شوند.
چشمی افزود: دولت محلی می‌تواند مانند یک بنگاه عمل کند و کاراتر باشد تا اینکه همه را به یک دولت مرکزی با لایه‌های متعدد محدود کنیم.
تمرکزگرایی؛ فاصله گرفتن از خواسته‌های شهروندی
چشمی گفت: تمرکزگرایی یعنی فاصله گرفتن از خواسته‌های شهروندان. یعنی رانت جویان راحت‌تر با مسئولین رده‌بالا توافق می‌کنند و نظارت بر دولت به دلیل افزایش لایه‌ها سخت‌تر می‌شود و نهایتاً این‌ها منجر به رشد مخارج دولت می‌شود.
عضو هیئت‌علمی گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی ادامه داد: اوضاع تأمین اجتماعی را در نظر بگیرید. از این‌همه سرمایه‌گذاری هیچ چیزی عاید نشده و تنها از شاغلین می‌گیریم و به بازنشستگان می‌دهیم.
وی بابیان اینکه ما تا قبل مشروطه یک دولت غیرمتمرکز داشتیم، خاطرنشان کرد: درگذشته دور، حاکم ایالت را پادشاه منصوب نمی‌کرد. پادشاه تنها کسی که زورش زیاد بوده را تأیید می‌کرده است.
چشمی با اشاره به دوران مشروطه افزود: در سال‌های اول مشروطه قانون انجمن‌های ایالتی و ولایتی تصویب می‌شود.
وی ادامه داد: تخصیص منابع توسط دولت‌های ایالتی ولایتی انجام می‌گیرد. اما در ایران، استان ۷۷ هزار میلیارد تومان پول جمع می‌کند اما تنها ۱۴ هزار میلیارد اجازه دارد خرج کند.
عضو هیئت‌علمی گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی بابیان اینکه در آمریکا ۲۰ درصد تأمین مالی دولت‌های محلی را دولت مرکزی می‌دهد، تصریح کرد: در ایران فقط ۲۰ درصد پولی را که جمع می‌کنند، می‌توانند خرج کنند.
چشمی در پایان گفت: اولین روش اصلاح، رفتن به سمت فدرالیزم است که کلاً منتفی است. یکی دیگر از راه‌های اصلاح، افزایش اختیارات استانداران است که باید تعاملات درون استانی را افزایش دهیم.