در حالی آتش مخالفان پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف در روزهای پایانی اولتیماتوم گروه ویژه اقدام مالی تندتر شده است و به بهانه‌های مختلف از جمله سخت شدن وضعیت اقتصادی کشور در تلاش برای عدم تصویب لوایح پالرمو و سی‌اف‌تی هستند، اما در مقابل، این سوال از سوی مدیران ارشد اقتصادی کشور مطرح می‌شود که چه تضمینی وجود دارد که با رفتن ایران به لیست سیاه، وضعیت مردم بدتر نشود؟
مریم فکری: عقربه‌های ساعت ثانیه ثانیه در جهت اتمام مهلت FATF در حال حرکت است. گروه ویژه اقدام مالی در آخرین جمعه مهرماه امسال با ایران اتمام حجت کرد که یا تا ۲۷ بهمن‌ماه سرنوشت لوایح «پالرمو» و «سی‌اف‌تی» مشخص می‌شود یا اینکه ایران و کره‌شمالی در لیست سیاه همسایه یکدیگر خواهند شد. این یعنی تنها ۵۲ روز فرصت تا روز پایانی اولتیماتوم گروه ویژه اقدام مالی فرصت است.
این در حالی است که حدود یک‌سال است که لوایح الحاق به کنوانسیون‌های بین‌المللی سی‌اف‌تی و پالرمو در مجمع تشخص مصلحت سرگردان است و تاکنون اقدام خاصی صورت نگرفته است. دو بار دیگر این کارگروه به کشورمان فرصت داده بود که با اتمام زمان آن، دوباره این زمان تمدید شد.
براساس ماده ۲۵ آیین‌نامه داخلی مجمع تشخیص مصلحت نظام، مهلت رسیدگی به لوایح اختلافی میان مجلس و شورای نگهبان که به مجمع ارجاع می‌شود، یک سال است و وقتی یک‌سال از طرح یک لایحه اختلافی ارجاع شده به مجمع گذشت و این لایحه تعیین تکلیف نشد، خود به خود از دستور کار مجمع خارج می‌شود و نظر شورای نگهبان در باب آن صادق خواهد بود.
بر این اساس، به نظر می‌رسد اگر تا روز دوم بهمن ماه سال‌جاری مجمع تشخیص مصلحت نظام درخصوص لایحه «سی‌اف‌تی» به جمع‌بندی نهایی نرسید، این لایحه نیز همانند لایحه «پالرمو» از دستور کار مجمع خارج خواهد شد.
مهلت مجمع تشخیص مصلحت نظام برای اعلام نظر درباره لایحه الحاق به «کنوانسیون مبارزه با جرائم سازمان یافته فراملی» یا «پالرمو» نیز در تاریخ ۱۷ مهر ۹۸ منقضی شده بود.
فقط ما ماندیم و کره‌شمالی
حالا تقریبا تمامی کشورهای دنیا، مستقیم یا غیرمستقیم، عضو FATF هستند و این سازمان، ۳۷عضو ثابت دارد که بیشترشان کشورهای توسعه‌یافته هستند. علاوه بر کشورها، دو نهاد شورای همکاری خلیج‌فارس و اتحادیه اروپا هم عضو ثابت FATF هستند.
در این میان ایران و کره‌شمالی از قافله عقب مانده و همچنان به این نهاد ملحق نشده‌اند و کشورهای باهاماس، بوتسوانا، کامبوج، غنا، ایسلند، مغولستان، پاناما، پاکستان، سوریه، ترینیداد و توباگو، یمن و زیمباوه نیز در لیست خاکستری و تعلیق این نهاد قرار دارند.
چرا تعامل با FATF مهم است؟
امروزه توصیه‌های FATF تبدیل به زبان مشترک نظام بانکی و مالی جهانی شده است. این توصیه‌ها مانند پاسپورت بانکی به شما اجازه تعامل با نهادهای مالی خارجی و حتی داخلی را می‌دهد. در صورتی که یک کشور یا موسسه مالی، این توصیه‌ها را رعایت نکند، اتصال خود از نظام بانکی جهانی را قطع کرده است.
طی دهه اخیر و با افزایش مشکلات ناشی از پولشویی و تامین مالی تروریسم، تقریبا تمام بانک‌ها و موسسات مالی و کشورهای جهان، خود را ملزم به اجرای توصیه‌های این نهاد می‌دانند.
ورود به لیست سیاه چه تبعاتی دارد؟
براساس توصیه شماره ۱۹ این نهاد: «همه موسسات مالی باید ملزم شوند در روابط کاری و معامله با اشخاص حقیقی و حقوقی و موسسات مالی کشورهایی که توسط گروه ویژه اقدام مالی (FATF) مشخص شده‌اند، تدابیر مربوط به شناسایی کافی مشتریان را به نحو شدیدتری اعمال نمایند. تدابیر مذکور باید موثر و متناسب با ریسک‌های موجود باشد. درصورت درخواست گروه ویژه کشورها باید بتوانند اقدامات متقابل متناسبی را به اجرا بگذارند. همچنین کشورها باید بتوانند جدا از هرگونه درخواست گروه ویژه، اقدامات متقابل را به عمل آورند. این‌گونه اقدامات باید موثر و متناسب با ریسک‌های موجود باشد.»
در روش اجرایی این توصیه تاکید شده است که کشورهای جهان پس از قرار گرفتن نام یک کشور در لیست کشورهای پرریسک، می‌بایست همه روابط مالی، تجاری، بانکی، تراکنش‌های مالی افراد حقیقی و حقوقی (شامل موسسات بانکی و مالی) آن کشور را مورد ارزیابی دقیق قرار دهند. در این روش اجرایی تاکید شده که حتی اگر خود FATF نیز درخواستی نداشته باشد، تمام کشورهای جهان رأسا باید تمام افراد ایرانی را که با آنها در تماس مالی و تجاری هستند، مورد ارزیابی دقیق قرار داده و تراکنش‌های آنها را زیر نظر داشته باشند.
این بدان معنی است که همه افراد حقیقی و حقوقی که در شرایط تحریم در حال تجارت با ایران یا به مقصد ایران هستند، تحت نظارت کشورهای میزبان قرار گرفته و روش‌های دور زدن تحریم در شرایط تحریم فعلی، فاش می‌شود! در چنین شرایطی حتی ایرانیان خارج از کشور یا حتی هر کسی که به آنها شک وجود داشته باشد نیز ممکن است تحت نظارت دقیق کشورهای خارجی قرار گرفته و تراکنش‌ها و فعالیت‌های تجاری و بانکی آنها زیر نظر گرفته شود. این محدودیت‌ها شامل تمام نهادهای مالی مانند بانک‌ها، موسسات مالی و اعتباری، صرافی‌ها و حتی اشخاص حقیقی می‌شود.
اگر تصویب نشود...
در چنین شرایطی، با وجود نزدیک شدن به اتمام مهلت گروه ویژه اقدام مالی، اما گروهی به مخالفت با آن می‌پردازند و هر روز آتش مخالفان نیز تندتر می‌شود. یکی از ادله‌ای هم مخالفان پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف عنوان می‌کنند، این است که با پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف، دیگر نمی‌توانیم تحریم‌ها را دور بزنیم.
این در حالی است که موافقان اف‌ای‌تی‌اف می‌گویند اینکه عده‌ای عنوان می‌کنند با پیوستن به «FAFT» نمی‌توانیم تحریم‌ها دور بزنیم، بهانه است؛ همین امروز هم این کار را به سختی انجام می‌دهیم.
معصومه آقاپورعلیشاهی، نماینده مجلس تاکید می‌کند: «در حال حاضر حتی کشورهای همسایه ما مانند عراق، عربستان، لبنان، سوریه جزو لیست «FAFT» هستند و این آخرین فرصتی است که به ما داده شده و اگر در لیست سیاه قرار بگیریم، قطعا شرایط و مراودات بانکی برای ما بسیار مشکل خواهد شد.»
وی عنوان می‌کند: «نپیوستن ما به «FAFT» یعنی اینکه ما یک گزارشی را مخابره می‌کنیم مبنی بر اینکه با شفاف‌سازی در زمینه تجاری مخالفیم. این امر برای ما دارای پیامدهایی است. در حال حاضر صادرات غیرنفتی و تجارت از اهمیت برخودار است و همین روابط تجاری که داریم به حداقل‌ها می‌رسد.»
ایران را منزوی نکنیم
هادی حق‌شناس، کارشناس امور اقتصادی نیز که سابقه نمایندگی مجلس را در کارنامه دارد، درباره تبعات عدم عضویت ایران در FATF می‌گوید: «اگر ایران در FATF عضو نشود یک ظرفیت بالقوه در بازار پول جهانی را از دست می‌دهد. گرچه هم اکنون نیز به دلیل تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی ایالات متحده به علاوه عدم پایبندی به تعهدات از سوی کشورهای دیگر پنج به علاوه یک بخشی از ظرفیت بالقوه نظام پولی بین‌المللی از دست رفته، اما عضو نشدن در FATF اندک کشورهای دوستی که هم اکنون حاضر به تجارت با ایران هستند را زیر فشار قرار می‌دهد.»
او تصریح می‌کند: «ما به حرمت کشورهای دوستی که با وجود فشارهای آمریکا حاضر نشدند روابط خود با ایران را قطع کنند، بهتر است عضو FATF شویم تا از این طریق امکان بهانه جویی از سوی آمریکا را کاهش دهیم.»
به گفته وی، «تصمیم به انزوا در شرایط کنونی تصمیم عاقلانه‌ای برای ایران نیست؛ چراکه ما تا اینجا هزینه سنگینی برای مقابله با تحریم‌های آمریکا پرداختیم و بی‌تردید نباید با اتخاذ چنین تصمیمی جبهه مخالفان ایران را در جهان تقویت کنیم.»
روز پس از اتمام اولتیماتوم اف‌ای‌تی‌اف
در همین حال، یک استاد حقوق بین‌الملل با بیان اینکه در تمامی کشورها، بانک‌های مرکزی نحوه ارتباط مالی کشور مورد نظر با جهان را رهبری می‌کنند، می‌گوید: «اگر مقامات FATF به این جمع‌بندی برسند که دولت ایران توان الحاق به این گروه مالی را ندارد، ما را در لیست سیاه و پس از آن کشورهای ریسک پذیر قرار می‌دهند.»
یوسف مولایی تاکید می‌کند: «پس از این مرحله است که تمامی فعالیت‌های اقتصادی ایران در حالت بلوکه شده قرار می‌گیرد و مناسبات مالی کشورمان با جهان تقریبا در حالت ایستا واقع می‌شود.»
وی معتقد است «قطع رابطه پولی و مالی با منابع مالی جهان روند ناثوابی است، اما اینکه برخی از آقایان، چه روش‌هایی را جایگزین الحاق ایران به FATF می‌کنند و یا چه راهکاری برای جلوگیری از قطع ارتباط سطح مالی و بانکی ایران با جهان دارند، خود موضوعی چااش برانگیز است.»
مجرای تنفسی اقتصاد ایران را نبندید
همچنین سفیر سابق ایران در آلمان با اشاره به اینکه شرایط عضویت در FATF برای تمامی کشورها یکسان است، می‌گوید: «گروه ویژه مالی شرایط خاصی را برای الحاق ایران به این گروه اعمال نکرده است که مخالفان این‌چنین به قیل و قال افتاده‌اند؛ تنها دغدغه‌های FATF مبارزه با پولشویی و عدم پشتیبانی از گروه‌های حامی تروریسم است که این موارد در ارتباطات مالی و بانکی تمامی کشورهای جهان لحاظ می‌شود.»
علی ماجدی عنوان می‌کند: «متاسفانه ما همیشه در آخرین لحظه و بسیار دیرتر از باقی کشورها خواستار پیوستن به پیمان، سازمان و یا گروه‌های بین‌المللی چون FATF و یا WTO بوده‌ایم که نتایج آن بر اقتصاد کشورمان نیز بسیار ملموس است.»
وی همچنین در رابطه با این موضوع که پیوستن به گروه ویژه مالی، حمایت ایران از گروه‌های جهادی را غیرممکن می‌کند، نیز می‌گوید: «من اصلا نمی‌دانم که ما به گروه‌های جهادی کمک می‌کنیم یا خیر؟ اما در مجموع باید این ارزیابی را داشت که از مجموعه تراکنش‌های بین‌المللی ایران چه اندازه به این گروه‌ها اختصاص پیدا می‌کند و آیا این میزان به اندازه‌ای است که از منافع اقتصادی کشور چشم‌پوشی کنیم؟ سود و زیان حمایت ایران از گروه‌هایی که شما به آنها اشاره کردید، به چه میزان است؟ آیا کلیت صادرات و واردات ایران و خدمات ارائه شده به اقتصاد جهانی را در برمی‌گیرد؟»
سفیر سابق ایران در آلمان تاکید می‌کند که «با عدم الحاق ایران به گروه ویژه مالی نه‌تنها بخش دولتی، بلکه شرکت‌های خصوصی هم از امکان جابه‌جایی پول در فضای بین‌المللی محروم خواهند شد.»
هیچ عقل سلیمی نمی‌تواند با FATF مخالفت کند
رییس اتاق بازرگانی ایران و چین نیز با بیان اینکه از منظر اقتصادی هیچ عقل سلیمی نمی‌تواند با پیوستن به FATF مخالفتی کند، می‌گوید: «در چنین شرایطی باید دید چه کسانی مخالف عضویت در اف‌ای‌تی‌اف هستند و از چه منظری مخالفت می‌کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد منتقدان، جنبه‌های امنیتی و سیاسی را مدنظر قرار می‌دهند و مخالفان هم اغلب با چنین رویکردی به این مساله برخورد می‌کنند.»
مجیدرضا حریری تصریح می‌کند: «من نمی‌گویم اگر فردا این اتفاق بیافتد، همه مشکلات حل می‌شود و حتی نان شب مردم هم تامین می‌شود. خیر چنین چیزی نیست، اما نمی‌توان کتمان کرد اگر این مانع حل شود، مشکلات تجارت کشور هم کمتر خواهد شد. نباید فراموش کنیم اقتصاد ایران را آمریکا و قدرت‌های نزدیک به آن محدود کرده و این مشکل فراتر از مساله لوایحی از این دست است.»
وی تاکید می‌کند: «ما با کشورهای دوست و مخالف آمریکا هم وقتی تجارت می‌کنیم، آنها عضو نبودن در FATF را یک مشکل مهم می‌دانند. ماجرا شبیه یک زندانی است که در سلول خود قرار دارد و پایش را با طنابی بسته‌اند. خلاص شدن از طناب به معنای آزادی زندانی نیست، ولی با قطع کردن طناب‌های اضافی می‌توان تا حدودی از مشکلات کاست.»
منتظر چه اتفاقاتی باشیم؟
معاون وزیر اسبق اقتصاد معتقد است؛ «در حال حاضر اقتصاد ایران به طور کامل مورد تحریم قرار گرفته است. در این شرایط این سوال مطرح است که بیش از این چه فشاری قرار است به اقتصاد کشور وارد شود؟ »
حیدر مستخدمین‌حسینی می‌گوید: «اقتصاد ایران به صنعت نفت و صادرات نفت وابسته است که درآمد حاصل از آن بخش عمده‌ای از درآمد بودجه را شکل می‌داد و از زمانی که تحریم شده‌ایم، این درآمد رو به کاهش رفته است. در این شرایط برای جبران این درآمد اخذ مالیات، عوارض‌های مختلف و همچنین افزایش قیمت کالاها بیشتر شده است.»
وی با تاکید بر اینکه ایران در این شرایط باید از FATF به عنوان اهرم در دیپلماسی سیاسی و اقتصادی استفاده کند، متذکر می‌شود: «ایران باید اعلام کند که بخشی از تحریم‌های نفتی را بردارند تا FATF را بپذیرد؛ در غیر این صورت در شرایط تحریم پیوستن به این لایحه چه کمکی خواهد کرد؟ باید بخشی از تحریم‌ها برداشته شود تا ایران بتواند به راحتی ارز جابه‌جا کند. همه کشورهای دنیا که FATF را پذیرفته‌اند، مراودات بین‌المللی دارند و مانند ایران در شرایط تحریم قرار نگرفته‌اند.»
حتی چین و روسیه به ایران پیغام داده‌اند
در این میان، رییس کل بانک مرکزی در تازه‌ترین اظهارنظر خود پس از پایان نشست دیروز هیات دولت درباره پیوستن ایران به FATF عنوان کرد: «پیغام‌هایی از سوی شرکای ایران یعنی چین و روسیه در این خصوص دریافت شده است. »
به گفته عبدالناصر همتی، «چین و روسیه به ما اطلاع داده‌اند که وارد شدن ایران به لیست سیاه FATF تاثیر منفی بر مبادلات بانکی کشورمان با آنها خواهد داشت.»
وی در پاسخ به این سوال که چه تضمینی وجود دارد که با پذیرش FATF وضعیت اقتصادی و گردش مالی کشور بدتر نشود، تصریح کرد: «بهتر است که این‌گونه سوال بپرسیم که چه تضمینی وجود دارد که با رفتن ایران به لیست سیاه FATF وضعیت مردم بدتر نشود؟»
رییس کل بانک مرکزی درباره این ادعا که با پذیرش FATF، آمریکایی‌ها می‌توانند ما را هدفمندتر تحریم کنند، عنوان کرد: «در مبادلات بانکی بین‌المللی برخی استانداردهایی وجود دارد که این استانداردها توسط FATF تعیین می‌شود و حضور ما در FATF هیچ مانعی را ایجاد نکرده و بلکه مبادلات بانکی، شفاف‌تر و روان‌تر انجام می‌شود.»
منبع: خبرآنلاین