پرونده الکترونیک سلامت که این روزها باز هم خبر ساز شد به کلیه اطلاعات مرتبط با سلامت شهروندان،از پیش از تولد شامل اطلاعات دوران جنینی و ماقبل آن مانند اطلاعات مربوط به لقاح آزمایشگاهی تا پس از مرگ مانند اطلاعات بدست آمده از اتوپسی ،محل دفن وغیره که به صورت مداوم وبا گذشت زمان به شکل الکترونیکی ذخیره می گردد گفته میشود که در صورت نیاز بدون ارتباط با مکان یا زمان خاص ،تمام یا بخشی از آن در دسترس افراد مجاز قرار خواهد گرفت.
راه اندازی سامانه های الکترونیکی ثبت اطلاعات با پرونده الکترونیک سلامت تفاوت دارد
اجرای این طرح با وجود اینکه در برنامه های چهارم،پنجم و ششم توسعه به وزارت بهداشت تکلیف شده است اما سال های سال است که به تعویق افتاده و دکتر مسعود پزشکیان،دکتر باقر لنکرانی،دکتر مرضیه وحید دستجردی،دکتر محمد حسن طریقت منفرد، دکتر سید حسن قاضی زاده هاشمی از جمله وزیران بهداشتی بودند که در پی اجرای این طرح بودند اما این طرح همچنان بی سرانجام مانده و به راه اندازی چندین سامانه الکترونیکی ثبت اطلاعات افراد از جمله سامانه سیب و سامانه سپاس و .. منتهی شد که البته بنا به گفته رییسی معاون بهداشتی وزیر در سال گذشته اطلاعات نزدیک به ۷۰ میلیون نفر ثبت شده است اما طبق نظر کارشناسان اینها اطلاعات بهداشتی است و پرونده الکترونیک سلامت نیست.
همچنین یکی از نواقص طرح فوق این است که بخش خصوصی به این سامانه ها دسترسی ندارد و به آن متصل نیست و مشخص نیست تشکیل پرونده الکترونیک بیماران بخش خصوصی را هم در بر می گیرد یا خیر.
حالا اما وزیر بهداشت جدید دکتر سعید نمکی قول اجرای طرح پرونده الکترونیکی سلامت ایرانیان را تا پایان بهار امسال داده است و البته درباره جزئیات و نحوه اجرای این طرح هیچ توضحیاتی ارائه نکرده است، این درحالی است که هنوز بسیاری از روستاهای کشور دسترسی به اینترنت ندارند و مشخص نیست که بیماران مناطق محروم از اینترنت چطور می توانند صاحب پرونده الکترونیک سلامت شوند.
چرا هیچ یک از وزرای بهداشت نتوانسته اند پرونده الکترونیک سلامت را اجرایی کنند؟
مطابق بندهای «ه» ماده ۸۸ قانون برنامه چهارم توسعه و «الف» ماده ۳۵ قانون برنامه پنجم توسعه و بند «الف» ماده ۷۴ قانون برنامه ششم توسعه وزارت بهداشت مکلف به طراحی و استقرار نظام جامع اطلاعات سلامت شهروندان ایرانی و پیاده‌سازی پرونده الکترونیک سلامت با اولویت شروع از برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع شده است اما براستی چرا تاکنون هیچ یک از وزرای بهداشت نتوانسته اند این طرح را به مرحله اجرا برسانند؟ و آیا وزیر بهداشت برای قول اجرایی کردن این طرح تا پایان بهار امسال برنامه های مشخصی دارد؟
طبق مطالعات انجام شده موانع عمده استقرار سلامت الکترونیک در ایران شامل معین نبودن استراتژی، مبهم و پیچیده بودن زیر ساختار فناوری اطلاعات ،دو مشکل فرهنگ سازی و آموزش در ارتباط با آموزش و تمرین برای مهارت های فن آوری اطلاعات و ارتباطات ، تغییرات سریع مدیران بویژه در وزارت رفاه و وزارت بهداشت ، ناتوانی در جذب نیروی متخصص و ماهر فناوری اطلاعات در عرصه سلامت الکترونیک ، مشخص نبودن ساز و کار برای تامین منابع مالی نظام سلامت الکترونیک ، عدم تدوین استاندارد های فنی ، ضعف در روش های پیاده سازی سلامت می باشد، همچنین ﻋـﺪم دﺳﺘﺮﺳـی ﺑﺴـﻴﺎري از ﻧﻘـﺎط ﻛﺸﻮر ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ از دﻳﮕﺮ آﺳﻴﺐ ﻫﺎی ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺳﻼﻣﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ.
ﺳـﺎز و ﻛـﺎر ﻣﺸﺨﺼـﻲ ﺑـﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﻧﻈﺎم ﺳﻼﻣﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ وجود ندارد
از طرف دیگر مطالعات همچنین نشان داده، ﻳﻜﻲ از اﺻﻠﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺒﺎﺣـﺚ ﺿﻌﻒ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺗﻮﺳﻌﻪ ، رودرروي ﻧﻈﺎم ﺳﻼﻣﺖ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺳـﺎز و ﻛـﺎر ﻣﺸﺨﺼـﻲ ﺑـﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﻧﻈﺎم ﺳﻼﻣﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ وﺟﻮد ﻧﺪارد . اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻫﺎي ﻓﻨﻲ در ﺧﺪﻣﺎت ﺳﻼﻣﺖ ﺗـﺪوﻳﻦ ﻧﮕﺮدﻳـﺪه اﺳﺖ.
یکی دیگر از مباحث مهم بحث محرمانه ماندن اطلاعات بیماران است که باید اطلاعات آنها به مانند حساب بانکی شان محفوظ بماند آیا وزارت بهداشت برای آن چاره ای اندیشیده است؟
پرونده الکترونیک سلامت را چه گروهی قرار است اجرا کنند؟
وزیر بهداشت در حالی از اجرای سریع السیر پرونده الکترونیک سلامت صحبت میکند که این وزارت خانه شکست سنگین اجرای انتخابات الکترونیک سازمان نظام پزشکی را در پرونده خود دارد.انتخاباتی که با اما و اگر های زیاد و با همین قاطعیت وزارت خانه اجرا شد ولی تیم فنی وزارت بهداشت نتوانست برای عده ای محدود از جامعه پزشکی این روند را اجرایی کند و در حال حاضر با چه توجیهی میتواند برای میلیونها نفر از مردم کشور این سامانه را به سرانجام برساند آنهم با این سرعت !
وزارت بهداشت نتوانست اختلالات سایت رای گیری که به طبع از ساز و کار فنی پیچیده ای هم برخوردار نیست و نمونه ی آن در بسیاری از کشورها در حال انجام هست را توجیه کند و با حجم انبوهی از اعتراض و دلخوری پزشکان روبرو شد.
سوال اینجاست که چه تغییراتی در مباحث فنی پیش امده و چطور طرحی به عظمت طرح پرونده الکترونیکی سلامت ایرانیان قرار است اجرایی شود؟
چه سازوکاری برای تامین منابع و جلوگیری از هدر رفت بودجه ها اندیشیده شده است؟
در اجرای این طرح قرار است از تجربه کدام یک از کشورها الگو گرفته شود؟
براساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس، نتایج بررسی نمونه‌های منتخب نشان می‌دهد که کشورها به این درک رسیده‌اند که منافعشان در حوزه سلامت در گرو استقرار نظام سلامت الکترونیک است، اما برای رسیدن به این هدف رویکردهای مختلفی در پیش گرفته‌اند.
مثلا آمریکا یک رویکرد غیرمستقیم اتخاذ کرده و برای توسعه سلامت الکترونیک به بخش خصوصی دل بسته است، کشورهایی نظیر کانادا، انگلیس، استرالیا، دانمارک و هلند از رویکرد بالا به پایین استفاده کرده‌اند، کشور هند از رویکردی تحت عنوان رویکرد «توده مردم» بهره گرفته و از رقابت‌های موجود میان بخش خصوصی نهایت استفاده را برده و رویکرد کانادا نیز رویکردی مشارکتی میان بخش خصوصی و دولت است.
در همین حال اغلب کشورهای بررسی شده به منظور گسترش سلامت الکترونیک، مشوق‌هایی را برای مردم، پزشکان ، بیمارستان‌ها و شرکت‌های بیمه‌ای تعریف کرده‌اند. همچنین بعضی از کشورها قوانینی برای حفظ امنیت پرونده الکترونیک سلامت و برای تسهیل در روند اجرای سلامت الکترونیک وضع کرده‌اند. اتحادیه اروپا نیز در دو دهه اخیر از فعالیت‌های تحقیقاتی فناوری اطلاعات برای سلامت حمایت کرده است. این حمایت ها سبب شده تا اروپا در استفاده از شبکه‌های محلی سلامت، پرونده‌های الکترونیک سلامت و توسعه کارت‌های سلامت پیشرفت‌های زیادی داشته باشد.
حال باید پرسید که آیا موانع پیش روی اجرای این طرح از سوی دکتر نمکی بررسی و برطرف شده است یا خیر؟استراتژی وزارت بهداشت برای اجرای این طرح چیست و چطور در حالی که اجرای این طرح سال های سال طول کشیده، وی قول اجرا کردن دوماهه آن را داده است آیا واقعا زیرساخت ها فراهم شده است و وزارتخانه های مربوطه حاضر به همکاری شده اند؟
منابع: مرکز پژوهش های مجلس
فصلنامه بیمارستان
منبع: سلامت نیوز