خط فقر تابستان در استان های مختلف کشور چقدر بوده است؟

2 میلیون و 850 هزار تومان، خط فقر تهرانی ها

با توجه به اینكه فقرا، نسبت به سایر افراد جامعه، سهم بيشتری از هزینه های خود را به گروه خوراکي تخصيص مي دهند، پيش بيني مي شود با توجه به رشد قابل توجه شاخص قيمت برخي گروه ها (نظير گروه خوراکي) در سال 1397 نسبت به سال های گذشته، خط فقر نيز در ادامه سال 1397 با مقدار رشد بيشتری روبه رو باشد. همچنين، خط فقر معادل با شهریورماه 1397 نيز محاسبه شد که برای شهرستان تهران، مقدار سرانه آن حدود 1050 هزار تومان و برای خانوار چهار نفره حدود 2850 هزار تومان برآورد شد.

چند روز پیش، مرکز پژوهش های مجلس خط فقر سال 95 را محاسبه کرد. طبق این محاسبه خط فقر خانوار 4 نفره تهران 2 میلیون و 79 هزار تومان تخمین زده شده بود. رقمی که امسال با وجود تورم شدید حتما با تغییراتی همراه شده است. حالا در گزارشی جدید این مرکز خط فقر تابستان 97 را بررسی کرده است.

طبق این گزارش، برآورد خط فقر در تابستان 1397 نشان از کاهش قابل توجه قدرت خرید خانوار دارد. درحالي که در بهترین حالت درآمدهای خانوار در تابستان 1397 نسبت به بهار 1397 ثابت مانده است، خط فقر مطلق برای یک خانوار چهار نفره در شهرستان تهران، 300 هزار تومان افزایش یافته است. این رقم برای فقرا رقم قابل ملاحظه ای است و لزوم توجه به سياست های حمایتي را مي رساند. در این راستا باید توجه داشت که هماهنگ و یكپارچه سازی سياست های حمایتي که توسط نهادهای مختلف اتخاذ مي شود و همچنين هدفمندی این سياست ها در شناسایي گروه های نيازمند (که لازمه آن دسترسي کليه نهادهای تصميم گير و پژوهشي به داده ها و اطلاعات مربوط به خانوار است) از اهميت قابل ملاحظه ای برخوردار است.

این گزارش می نویسد: خط فقر برای سال 1395 در مطالعه ای تحت عنوان «محاسبه خط فقر در سال 1395» محاسبه و ارائه شد. این محاسبه هر سال براساس داده های خام هزینه و درآمد خانوار که توسط مرکز آمار منتشر مي شود، به روزرساني شده و عدد خط فقر برای سال جدید محاسبه خواهد شد. از آنجایي که داده های فوق با تأخير منتشر مي شوند، مرکز پژوهش های مجلس تا پيش از انتشار رسمي آمارها، به برآورد اوليه خط فقر به صورت فصلي با استفاده از شاخص های قيمت استاني در گروه های مختلف هزینه ای خواهد پرداخت. در این مطالعه برآوردی از خط فقر در سال های 1396 و 1397 ارائه مي شود. همچنين با استفاده از نتایج حاصل شده از مطالعه محاسبه خط فقر در سال 1395 و مشخص شدن فقرا، سبد مصرفي فقرا استخراج مي شود که براساس آن مي توان نرخ تورم فقرا را نيز محاسبه و با نرخ رشد شاخص عمومي قيمت ها مقایسه کرد.

طبق این گزارش، بالاترین خط فقر ماهيانه برای شهرستان تهران به دست آمده که در سال 1395 برای یک خانوار چهار نفره دوميليون و هفتادوشش هزار تومان محاسبه شده و در تابستان 1397 در حدود دوميليون و هفتصد و بيست و هشت هزار تومان برآورد شده است. نكته قابل توجه آن كه خط فقر تهران تنها در تابستان 1397 نسبت به بهار 1397، در حدود سيصد هزار تومان برای یک خانوار چهار نفره افزایش داشته که این موضوع مي تواند نشان دهنده قرار گرفتن افراد بيشتری در زیر خط فقر در سال 1397 نسبت به سال های قبل باشد.

با توجه به اینكه فقرا، نسبت به سایر افراد جامعه، سهم بيشتری از هزینه های خود را به گروه خوراکي تخصيص مي دهند، پيش بيني مي شود با توجه به رشد قابل توجه شاخص قيمت برخي گروه ها (نظير گروه خوراکي) در سال 1397 نسبت به سال های گذشته، خط فقر نيز در ادامه سال 1397 با مقدار رشد بيشتری روبه رو باشد. همچنين، خط فقر معادل با شهریورماه 1397 نيز محاسبه شد که برای شهرستان تهران، مقدار سرانه آن حدود 1050 هزار تومان و برای خانوار چهار نفره حدود 2850 هزار تومان برآورد شد.

بعد از تهران، با اختلاف نسبتاً زیادی (در حدود 900 هزار تومان برای یک خانوار چهار نفره) هشت شهرستان بزرگ کشور که جمعيت بالای یک ميليون نفر دارند، قرار گرفته اند. در این شهرستان ها، خط فقر در تابستان 1397، یک ميليون و هشتصد و ده هزار تومان برای خانوار چهار نفره برآورد شده که نسبت به بهار 1397، افزایشي در حدود 200 هزار تومان داشته است. باید توجه داشت که 200 هزار تومان افزایش در هزینه سبد خط فقر، برای فقرا رقم بسيار قابل توجهي است زیرا به طور معمول مشاغل این گروه های درآمدی در دسته مشاغل با بهره وری پایين و با درآمد ثابت قرار دارد که به سختي افزایش درآمد در آنها رخ خواهد داد.

بيشترین نرخ رشد خط فقر در تابستان 1397 نسبت به تابستان 1396، در خوشه سبز رنگ در رده سوم رقم خط فقر رخ داده است. خط فقر برای استان های موجود در این خوشه در تابستان 1397 به یک ميليون و چهارصد و هشتاد و نه هزار تومان رسيده که رشد 25.8درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته است.

بيشترین خط فقر برای مناطق روستایي تهران و البرز به دست آمده که برای تابستان 1397، یک ميليون و پانصد و هفتاد و هشت هزار تومان برآورد شده است. بعد از آن مناطق روستایي خوشه سبز رنگ (زنجان، کرمانشاه، اصفهان، قم و قزوین) با اختلاف قابل توجهي (539 هزار تومان برای خانوار چهار نفره) قرار دارند.

نكته قابل توجه در خصوص مقایسه خط فقر روستایي و شهری آن است که خط فقر روستایي در تمامي خوشه ها در تابستان 1397 نسبت به مدت مشابه سال قبل، رشد بيشتری را نسبت به خط فقر شهری داشته است. این موضوع مي تواند نشان دهنده افزایش شدت فقر در این مناطق باشد.

*تورم فقرا چقدر است؟

از دیگر نتایج به دست آمده از مطالعه مرکز پژوهش های مجلس، استخراج سبد مصرفي فقرا و محاسبه نرخ تورم فقراست. منظور از تورم فقرا، رشد قيمت سبد مورد استفاده همه فقراست. یعني سبد مصرفي خانوارهایي که زیر خط فقر قرار دارند استخراج شده و با توجه به شاخص قيمت ها، رشد آن محاسبه شده است. بر اساس مطالعه محاسبه خط فقر در سال 1395، خانوارهای فقير شناسایي شده و سبد مصرفي آنها استخراج شده است. این سبد به عنوان سبد فقرا در نظر گرفته شده و نرخ رشد هزینه این سبد، نرخ تورم فقرا را به دست خواهد داد. نرخ تورم فقرا در کنار نرخ تورم کل به تفكيكي هر خوشه و مناطق جغرافيایي در جداول زیر ارائه شده است.

نرخ تورم محاسبه شده برای فقرا در بهار و تابستان 1397 نشان مي دهد که هرچند اختلاف اندکي بين نرخ تورم فقرا و تورم کلي وجود دارد، اما در هر صورت تورم فقرا کمتر از تورم کلي در هر خوشه به دست آمده که با نتایج تورم دهكي مرکز آمار که تورم دهک اول را کمتر از دهک دهم مي داند نيز هماهنگي دارد.

هرچند مقایسه نرخ تورم فقرا با نرخ تورم کل در هر خوشه، اختلاف اندک بين نرخ تورم فقرا با نرخ تورم کل و کمتر بودن رشد قيمت کالاهای مورد استفاده فقرا نسبت به کل خوشه را نشان مي دهد، اما این اختلاف بسيار جزئي و غيرقابل اهميت است.

اتاق تهران