پانزدهم اردیبهشت ماه 1393 به عنوان نقطه عطفی در تاریخ بخش سلامت کشور ماندگار شد در این تاریخ، برنامه تحول نظام سلامت با مصوبه دولت یازدهم و حمایت جدی رییس جمهوری کلید خورد.

برنامه تحول نظام سلامت، طرحی برای بهبود سلامت است که از 15 اردیبهشت 1393 در دولت یازدهم در بیمارستان‌های وزارت بهداشت با سه رویکرد حفاظت مالی از مردم، ایجاد عدالت در دسترسی به خدمات سلامت و افزایش کیفیت خدمات کلید زده شد.

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به عنوان متولی سلامت در کشور با توجه به وظایف و ماموریت های کلی و اسناد بالادستی به ویژه سند چشم انداز 20 ساله، سیاست های کلی سلامت ابلاغی مقام معظم رهبری، مواد قانونی مرتبط با سلامت در برنامه پنجم توسعه و برنامه های دولت یازدهم اجرای برنامه تحول نظام سلامت را آغاز کرد.

سیاست های کلی سلامت ابلاغی مقام معظم رهبری به همگانی ساختن بیمه پایه درمان و پوشش کامل نیازهای پایه درمان توسط بیمه ها برای آحاد جامعه و کاهش سهم مردم از هزینه های درمان تاکید ویژه ای دارد.

افزایش پاسخگویی نظام سلامت، کاهش پرداخت مستقیم از جیب مردم، کاهش درصد خانوارهایی که به خاطردریافت خدمات سلامت دچار هزینه کمرشکن شده اند، بهبود پی آمدهای بیماران اورژانسی، افزایش زایمان طبیعی از اهداف پیش بینی شده برنامه تحول نظام سلامت است.

این برنامه هشت بسته اجرایی شامل کاهش میزان پرداختی بیماران بستری در بیمارستان های دولتی، حمایت از ماندگاری پزشکان در مناطق محروم، حضور پزشکان متخصص مقیم در بیمارستان های دولتی، افزایش کیفیت هتلینگ در بیمارستان های دولتی، افزایش کیفیت خدمات ویزیت، برنامه ترویج زایمان طبیعی، برنامه حفاظت مالی از بیماران سخت درمان و خاص است.

از همان آغاز برنامه تحول نظام سلامت، بیمه ‌ها به عنوان پاشنه آشیل خوانده شدند و از طرفی با توجه به آنچه که کارشناسان نظام سلامت از آن به عنوان ناکارآمدی بیمه‌های درمانی کشور یاد می‌کنند، همواره سرنوشت برنامه تحول نظام سلامت و ادامه آن از دغدغه‌های دست‌اندرکاران این حوزه بوده است.

برنامه ای که قرار بود با کاهش میزان پرداختی از جیب مردم در بیمارستان های دولت باعث بهبود ارایه خدمت و افزایش رضایت مردم در حوزه خدمات سلامت شود که برای رسیدن به این هدف بیش از هفتاد هزار میلیارد ریال از طرف وزارت بهداشت هزینه در نظر گرفته شد.

کارشناسان معتقدند، آنچه امروز در دل برنامه تحول نظام سلامت در جریان است جهت دادن بازار درمان به طرف خدمات تخصصی و فوق تخصصی است و با روال موجود، هزینه های زیادی به سیستم سلامت وارد خواهد شد.

براساس اطلاعات موجود سال گذشته، 270 میلیارد ریال در قالب برنامه تحول سلامت در استان مرکزی هزینه شده که 38 میلیارد ریال آن در بخش هتلینگ و بهبود فضاهای خدماتی و زیر ساختی به مصرف رسیده است.

همچنین 16 میلیارد از این مجموع اعتبارات در حوزه کاهش پرداخت از جیب شهروندان استان مرکزی در تعهدات دارو و درمانی هزینه شده است.

به گفته وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، حداقل 15 سال طول می کشد تا برنامه تحول نظام سلامت به نتایج و اهداف اصلی مورد نظر دست پیدا کند.

«حسن قاضی زاده هاشمی» معتقد است: با اجرای این برنامه، پرداخت هزینه های درمانی از جیب مردم کاهش یافت؛ در این دولت بیش از هر دولت دیگری در حوزه بهداشت سرمایه گذاری شده است.

وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اذعان دارد، آشنا نبودن برخی مسئولان با این برنامه و اعتماد نکردن پزشکان به این برنامه از مشکلات اساسی در اجرا است.

برنامه تحول نظام سلامت از مهم ترین اقدامات دولت یازدهم بوده که نگاه ویژه ای به حوزه سلامت داشته و اجرای آن بسیاری از موانع رسیدگی به درمان بیماران با سطح اقتصادی متوسط و ضعیف را پوشش داده اما، مانند هر طرح دیگری دارای نقاط ضعف و قوت بوده که در این گزارش به آن پرداخته شده است.

پس از سال ها طولانی آنچه استحقاق مردم کشورمان و یکی از وظایف دولت­ها برای مردم بود، کاهش سهم بیماران از هزینه خدمات درمانی است که خوشبختانه در دولت یازدهم محقق شد.

راهبردهای عملی برنامه نظام سلامت با کمک دولت و تامین اعتبارات مناسب مقوله سلامت را رشد داد به طوری که طیف وسیعی که از عهده هزینه های درمان برنمی آمدند به خدمات ارزان قیمت دسترسی پیدا کردند و از مزایای بهداشتی در پایگاه های سلامت بهره مند شدند.

با اجرایی شدن برنامه تحول نظام سلامت خدمات کاربردی و برنامه محور در ابعاد وسیع تری تعریف و اجرایی شد و در سایه این برنامه با ارزش به مقوله مشارکت های اجتماعی در بهبود سلامت نیز توجه عمیق شده است و نخستین بار در کشور ارائه فراگیر خدمات روانپزشکی، دندانپزشکی و مددکاری اجتماعی درمحله ها به صورت عملی و با کیفیت مناسب محقق شد.

«مریم رمضانی» یکی از مراجعان به مرکز درمانی ولیعصر (عج) اراک گفت: پوشش بیمه سلامت برای خانواده هایی که از خدمات بیمه پایه ای بهره مند نمی شوند یکی از مزایای مهم برنامه تحول نظام سلامت است.

وی افزود: چند ماهی است که خدمات به دفترچه بیمه سلامت ارایه نمی شود و این نوع دفترچه ها از چرخه ارایه کمک هزینه خدمات درمانی حذف شده اند.

وی اظهار داشت: هزینه درمان و بستری با اجرای برنامه تحول نظام سلامت کاهش چشمگیری داشته است اما مقطعی بودن این مهم به اقشار کم درآمد آسیب جدی وارد کرده است.

یک مادر باردار 36 ساله نیز گفت: نداشتن تعهد بیمه سلامت هزینه های جانبی بارداری از جمله سونوگرافی، آزمایش و غربالگری فشار مضاعفی را به خانواده ها در هزینه درمان تحمیل کرده است.

وی اظهار داشت: در بیمارستان ها و مراکز درمانی، پزشک به علت تعداد زیاد بیماران به موقع بربالین بیماران حاضر نمی شود و خدمات پرستاران نیز به همین علت رضایت بخش نیست.

«ناهید مولایی» افزود: تامین دارو بیمار در داخل مراکز درمانی از جمله خدمات این برنامه درمانی بود اما با مشکلات دارویی که در کلان برای کشور ایجاد شده اکنون ارایه خدمات نیز به سهولت انجام نمی شود.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی اراک گفت: برنامه تحول نظام سلامت در نیمه اردیبهشت ماه 1393 کلید زده شد و کاهش پرداختی از جیب مردم یکی از اساسی ترین محورهای طرح برنامه نظام سلامت بود و موجب رضایتمندی مردم از خدمات درمانی شد.

«حسن طاهر احمدی» گفت: پیش از اجرای برنامه تحول نظام سلامت 40درصد روستاهای استان مرکزی فاقد پزشک بودند که امروز می توان گفت تمامی روستاها دارای پزشک مقیم هستند.

وی اظهار کرد: تمامی بیماران دارای بیمه پایه سلامت ساکن در شهرها که در بیمارستان های دولتی بستری می شوند تنها 10 درصد از کل صورتحساب بیمارستان را پرداخت می کنند و بیماران روستایی، عشایر و ساکنان شهرهای زیر 20 هزار نفر که از طریق نظام ارجاع به بیمارستان های دولتی مراجعه می کنند پنج درصد هزینه های درمان را پرداخت می کنند.

وی ادامه داد: همچنین بیماران و یا همراه آنان برای تهیه دارو، خدمات آزمایشگاهی و تصویربرداری و سایر ملزومات پزشکی به بیرون از بیمارستان ارجاع داده نمی شوند.

وی،از دیگر سرفصل های این برنامه را کاهش زایمان سزارین و ترویج زایمان طبیعی عنوان کرد و گفت: براساس آمارهای جهانی زایمان سزارین باید حداکثر 20 درصد باشد اما، این رقم در کشور به 80 درصد رسیده بود که براساس تمهیدات برنامه تحول نظام سلامت سزارین تا 18درصد در استان مرکزی کاهش یافته است.

وی در خصوص حمایت از بیماران خاص نیز در قالب برنامه تحول نظام سلامت افزود: تامین داروهای بیماران ام اس تا قبل از اجرای برنامه رایگان نبود اما، با این بیماران در حال حاضر داروهای خود را به صورت رایگان دریافت می کنند و سالانه میلیاردها ریال برای تامین نیاز دارویی آنان هزینه می شود که از برکات برنامه تحول نظام سلامت است.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی اراک گفت: ماندگاری پزشکان عمومی و متخصص در مناطق محروم یکی دیگر از بسته های خدمتی برنامه تحول نظام سلامت است تا مناطق محروم کشور معضل کمبود پزشک نداشته باشند و مردم این مناطق ناچار نباشند برای انجام امور درمانی خود، با زحمت و مشقت به شهر دیگری مراجعه کنند.

طاهراحمدی افزود: هدف از اجرای این بسته، حذف زیرمیزی در مناطق محروم و افزایش دسترسی مردم به خدمات تخصصی و عمومی از طریق افزایش میزان دریافتی پزشکان شاغل دراین مناطق است تا بیماران مناطق محروم بتوانند کلیه خدمات درمانی مورد نیاز خود را از نزدیکترین مکان محل سکونت خود دریافت کنند.

وی اظهار داشت: یکی از بسته های حمایتی دولت، حضور پزشکان متخصص مقیم در بیمارستان های دولتی است که حضور پزشک متخصص در رشته های داخلی، طب اورژانس، اطفال، جراحی عمومی، زنان و زایمان، بیهوشی مقیم اتاق عمل، ارتوپدی، قلب و عروق و هر متخصص دیگر به تشخیص بیمارستان به صورت شبانه روزی در بیمارستان های دولتی امکان دسترسی مردم به پزشک متخصص برای بیماران اورژانسی را فراهم می کند.

معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی اراک گفت: در استان مرکزی 6 برنامه تحول نظام سلامت شامل ترویج زایمان طبیعی، پزشک متخصص مقیم بیمارستان، کاهش هزینه درمان، ساماندهی متخصصان در مناطق محروم، هتلینگ بیمارستانی و ارتقا کیفیت ویزیت عملیاتی شده است.

«حسین سرمدیان» افزود: با اجرای برنامه ترویج زایمان طبیعی هشت تا 10 درصد آمار زایمان به صورت جراحی سزارین در استان کاهش داشته است.

وی اظهار کرد: مردم قبل از اجرای برنامه تحول نظام سلامت 70 درصد از هزینه درمان را پرداخت می کردند و با اجرای این طرح اکنون مردم 40 تا 45 درصد را پرداخت می کنند.

معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی اراک گفت: ماندگاری متخصصان در مناطق محروم بخش دیگری از اجرای برنامه تحول نظام سلامت است که در استان مرکزی در شهرستاهای محلات، دلیجان، تفرش، آشتیان، فراهان و کمیجان عملیاتی شده است.

سرمدیان افزود: پزشکان متخصص شامل قلب، زنان و بیهوشی با حضور در بیمارستان های استان میزان ارجاع بیماران به بخش خصوصی را کاهش داده و رضایتمندی نسبی مردم را فراهم آورده اند.

استاندار مرکزی نیز گفت: برنامه تحول نظام سلامت بزرگترین ارمغان حوزه بهداشتی درمانی کشور پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی است.

سید «علی آقازاده »افزود: این طرح یکی از مهمترین اقدامات دولت تدبیر و امید بود که علاوه بر افزایش سطح سلامت عمومی، دسترسی آسان اقشار مختلف مردم به خدمات درمانی را به دنبال داشت.

وی ادامه داد: اجتماعی کردن مسئله سلامت از راهبردهای کلیدی و اولویت دار در دولت تدبیر و امید است و این مهم به عنوان برنامه محوری در دستور کار قرار گرفته است.

استاندار مرکزی اظهار داشت: اجرای برنامه تحول نظام سلامت توانست با تامین بخش عمده ای از هزینه های درمان به مهمترین خواسته ها و دغدغه های مردم در حوزه سلامت پاسخ دهد.

آقازاده بیان کرد: شاخصه های بخش بهداشت و درمان در استان مرکزی از متوسط کشور بالاتراست و این مهم نشان دهنده بالندگی و بهره گیری نظام پزشکی استان از بهترین و کارآزموده ترین متخصصان در بخش های مختلف پزشکی است.

وی بیان کرد: بر اساس گزارش های موجود، درمان سکته های قلبی و مغزی در سال های گذشته با موفقیت های بسیاری همراه بوده که این موفقیت بزرگ در جای خود قابل تقدیر است.

آقازاده کاهش نرخ زاد و ولد را یکی از دغدغه های مدیریت ارشد استان عنوان کرد و گفت: باید عوامل دخیل در این حوزه آسیب شناسی شود و برای رفع آن راهکارهای کارشناسی ارائه شود.

جانشین معاون توسعه دانشگاه علوم پزشکی اراک گفت: با آغاز برنامه نظام تحول سلامت در استان مرکزی از 108 طرح بهداشتی 80 طرح با 85 میلیارد ریال ساخته شده است.

سید«محمد جمالیان» افزود: 10 بیمارستان با 220 میلیارد ریال اعتبار بازسازی شد که شامل تعویض سیستم حرارتی، کف سازی و بهینه سازی اتاق عمل بوده است.

وی خاطر نشان کرد: سه کلینیک ویژه درمانی در اراک و خمین با 100 میلیارد ریال اعتبار در پنج هزار مترمربع وسعت راه اندازی شده است.

جانشین معاون توسعه دانشگاه علوم پزشکی اراک گفت: تعمیر و بهسازی هفت بلوک زایمان بیمارستانی در استان با 30 میلیارد ریال از دیگر خدمات برنامه تحول نظام سلامت در استان انجام شده است.

جمالیان افزود: با صرف 22 میلیارد ریال بیمارستان امیرالمومنین (ع) اراک و امام صادق(ع) دلیجان نیز با وسعت 2 هزار و 400 متر مربع وسعت بهسازی شده است.

وی اظهار داشت: 2 هزار 100 میلیارد ریال دانشگاه علوم پزشکی از بیمه ها طلب دارد و پرداخت نشدن به موقع باعث شده تا یک سال حقوق پزشکان و 9 ماه اضافه کار پرستاران و خدمات پرداخت نشود.

جانشین معاون توسعه دانشگاه علوم پزشکی اراک گفت: در اجرای برنامه تحول نظام سلامت قرار بود رضایتمندی کادر درمان تامین شود که اکنون بزرگترین مشکل دانشگاه علوم پزشکی در بخش پرداخت هزینه کادردرمانی است.

جمالیان افزود: علاوه بر ناتوانی در پرداخت حقوق کادر درمانی، تامین دارو نیز به سختی ممکن شده است و شرکت های تولید فقط با خرید نقدی حاضر به معامله هستند که نبود اعتبار موجب شده تا دانشگاه علوم پزشکی در تامین دارو با مشکلات عدیده ای مواجه باشد.

وی اظهار داشت: اعتبار مستقلی برای برنامه تحول نظام سلامت پیش بینی نشده و فقط در تجهیزات سرمایه ای نظیر تخت آی سی یو و اتاق عمل 140 میلیارد ریال اعتبار برای استان در نظر گفته شده است که 20 درصد آن توسط مراکز و بقیه توسط وزارتخانه بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تامین خواهد شد.

رئیس هیات مدیره نظام پرستاری اراک نیز گفت: در آغاز اجرای برنامه تحول نظام سلامت مزایای خوبی برای بیماران و کادر درمان پیش بینی شده بود.

«محسن غنجی» افزود: پوشش بیمه سلامت برای افرادی که از خدمات هیچ بیمه ای بهره مند نبودند زمینه رضایتمندی را فراهم آورد اما با توقف خدمات به دارندگان بیمه سلامت مردم ناراضی شدند.

وی اظهار داشت: ارایه خدمات به همراهان بیمار از دیگر مزایای برنامه تحول نظام سلامت بود اما به دلایل متعدد نتیجه مطلوب حاصل نشد.

رئیس هیات مدیره نظام پرستاری اراک گفت: در ماندگاری پزشکان در مراکز درمانی شهرستان ها موفق بودند اما با وجود هزینه فراوان این بخش برنامه تحول نظام سلامت اثربخشی لازم را نداشته است.

غنجی افزود: با افزایش تعرفه خدمات درمانی سیل بیماران برای گرفتن خدمات از مراکز دولتی با بیمه سلامت به وجود آمد و این درحالی بود که بستر و ظرفیت لازم برای ارایه خدمات درمانی پیش بینی نشده بود.

وی اظهار داشت: کمبود کادر درمانی، پرستاری، پزشک و خدمات فشار مضاعفی را به مجموعه مراکز درمانی وارد کرد و نارضایتی بیماران وهمراهان فراهم شد.

رئیس هیات مدیره نظام پرستاری اراک گفت: 2 هزار پرستار در اراک 9 ماه است حقوق دریافت نکرده اند و در شهرستان خمین بیش از یک سال است که پرستاران حقوق دریافت نکرده اند.

غنجی افزود: یکی از تنگناهایی که برنامه تحول نظام سلامت را با دست‌اندازهایی مواجه کرده است، اعتراضات کادر پرستاری ناشی از شکاف عمیق به وجود آمده بین درآمد آنان با پزشکان است.

وی اظهار داشت: مهمترین نقطه قوت برنامه تحول نظام سلامت این بود که، روند افزایش فشار بر اقتصاد سلامت جامعه و هزینه‌های کمرشکن درمان را کاهش داده و باعث رضایت نسبی مردم شده است.

رئیس هیات مدیره نظام پرستاری اراک گفت: درمان‌ محوری به‌ جای توجه به پیشگیری، پزشک ‌محوری به ‌جای خدمات ‌محوری، تعمیق شکاف درآمدی در کادر درمانی، متخصص‌گرایی و کم توجهی به سطح خدمات از مهمترین نقاط ضعف برنامه تحول نظام سلامت است.

برای اینکه برنامه تحول نظام سلامت بتواند ادامه راه خود را به‌ درستی بپیماید،‌ نیاز است که اقداماتی انجام شود؛ اول اینکه وزارت رفاه میزان کسری منابع را در سازمان بیمه سلامت و سازمان تأمین اجتماعی مشخص کند و دیگر اینکه وزارت بهداشت متعهد به سطح‌ بندی تمام خدمات تشخیصی و درمانی شود و نکته دیگر، بازنگری و تعدیل مناسب در تعرفه‌های خدمات است.

اولویت دیگر مربوط به سامانه پرونده الکترونیک سلامت و مکانیزه کردن فرآیندهای درمان است که باید به‌ سرعت عملیاتی شود و در نهایت پیشنهاد می‌شود کمیته‌ای متشکل از اعضای شورای‌عالی سلامت و جمعی از کارشناسان و نخبگان این حوزه روندهای این برنامه را به‌ویژه در حوزه پایداری منابع رصد کرده و گزارش لازم را برای اصلاح امور به نظام عالی تصمیم‌گیری ارائه کنند.

با وجود اینکه هنوز بندهایی از برنامه تحول سلامت به طور کامل اجرا نشده و برنامه هایی مثل پزشک خانواده، پدیده زیرمیزی، مشکلات پرستاران، بهورزان اما، در کل می توان به عملکرد وزیر بهداشت نمره ای قابل قبول داد.

در استان مرکزی 10 بیمارستان فعال با یک هزار و 945 تخت مصوب و یکهزار و 750 تخت فعال و 85 بخش درمانی وجود دارد.

16 واحد بیمارستانی استان مرکزی مربوط به حوزه دولتی ، سه بیمارستان با راهبری حوزه مدیریت درمان تامین اجتماعی و 2 بیمارستان نیز خصوصی در اراک و ساوه است.

در حال حاضر 698 پزشک عمومی، 485 پزشک متخصص و فوق تخصص و یکهزار و 726 کارشناس رشته های مختلف پیراپزشکی و مامایی در استان مرکزی فعالیت دارند.

133 آزمایشگاه مستقل و غیرمستقل 54 مرکز اورژانس بیمارستانی، 54 مرکز مستقل و غیرمستقل پرتو نگاری، 146 داروخانه و 103 واحد توانبخشی در استان مرکزی فعالیت دارد.

*

منبع: اقتصاد ایران