پدارم سلطانی

این روزها مکرراٌ مخاطب این پرسش کوتاه قرار می گیرم: "امیدی هست؟" امید در تعریفی ساده "داشتن احساس و نگرش مثبت به آینده" است. ما با جستجوى نشانه هایی، احساس و نگرشمان را به آینده تنظیم می کنیم. این نشانه ها بسته به جایگاه اجتماعی/اقتصادی، دانش، بینش و بلندپروازی ما شدت و ضعف دارند. ما به صورت دوره ای این نشانه ها را سنجش و نشانگر امید را در ذهنمان جابجا می کنیم. نشانه شناسی امید و برخى سئوالاتی که ما پیرامون هریک از نشانگان از خود می پرسیم از این قرار است:

١- امید معیشتی (اقتصادی): وضع درامد من در سال آینده بهتر خواهد شد یا بدتر؟ آیا می توانم از پس اداره ی آبرومندانه ی خانواده برآیم؟ آیا من ثبات شغلی دارم؟ آیا من قادر به توسعه ی کسب و کارم هستم؟ آیا ثبات لازم را برای سرمایه گذاری و فعالیت بلند مدت در اینجا احساس می کنم؟

٢- امید زیستی: آیا شهر من آب و هوای پاکیزه ای دارد؟ سلامت من و خانواده ام در این محیط به خطر نمی افتد؟ آیا در سالهای بعد شهر من جای مناسبی برای زندگی خواهد بود؟

٣- امید امنیتی: امنیت عمومی شهر/کشور من چگونه است؟ آیا تهدیدهایی برای صلح و ثبات کشور وجود دارد؟ این تهدیدها در آینده کاهش می یابد یا افزایش؟

٤- امید بین نسلی: آیا شهر/کشور من جای مناسبی برای رشد/یادگیری/اشتغال/زندگی فرزندانم خواهد بود؟ آیا فرزندم از زندگی در این شهر/کشور خوشحال و راضی خواهد بود؟

٥- امید خود شکوفایی: آیا شهر/کشور من جای مناسبی برای رشد فردی و اجتماعی من است؟ آیا من در اینجا می توانم در کارراهه ی شغلی خود پیشرفت کنم و به بالاترین سطح ممکن دست یابم؟ آیا درجه ی عواملی مانند تبعیض در جامعه ی من در حدی است که مانع دسترسی عادلانه ی من به فرصتهای رشد و پیشرفت شود؟

٦- امید اجتماعی: آیا من می توانم در شهر/کشورم خوشحال باشم؟ جامعه ی پیرامون من چقدر با من مهربان و روادار است؟ میزان سختگیریهای حاکمیتی چقدر است؟ آیا این سختگیریها من را از علائقم محروم می کند؟ آیا من در بیان باورهایم آزادی لازم را دارم؟ آیا من در انجام مناسک دینی (به ویژه برای اقلیتها) و شرکت در برنامه های فرهنگی، هنری مورد علاقه ام آزادم؟

٧- امید سیاسی: فضای سیاسی شهر/کشورم چقدر سالم است؟ آیا می توانم به مسئولین اعتماد کنم؟ آیا آنها گزینه های خوب و توانمندی برای اداره ی کشورم هستند؟ چقدر سوء استفاده از قدرت سیاسی شایع است؟ نظام قضایی کشورم چقدر سالم و مستقل است؟ درجه ی فساد در نظام اداری/قضایی چقدر است؟ آیا فساد رو به کاهش است یا افزایش؟ آیا من (مردم) قدرت ایجاد تغییر در شرایط سیاسی از طریق مشارکت (رأی، مطالبه گری، فعالیت سیاسی) را دارم یا نه؟

٨- امید ملی: آیا کشور من نسبت به دیگر کشورها در حال پیشرفت است؟ نمادهای ملی که باعث سربلندی من شود کدامند؟ آیا این نمادها احترام و بزرگداشت می شوند؟ غرور ملی من در حال افزایش است یا کاهش؟

پرسشهای بالا نمونه هایی از صدها پرسشی هستند که در پاسخ آنها امید را جستجو می کنیم. شما می توانید در هر بخش پرسشهایی متناسب خود طرح و پاسخهایتان را کنار یکدیگر بگذارید. اکنون ارزیابی شما از سطح امیدتان چیست؟ "امیدی هست؟" اگر در بیش از ٦ بخش پاسخهایتان مثبت بود شما فرد امیدواری هستید و اگر به بیش از ٦ بخش پاسخهای منفی دادید امید در حال کوچیدن از ذهن شماست. هریک از ما در طول زندگی دوره هایی از امید و ناامیدی را سپری می کنیم. در این حالت ناامیدی احساسی شخصی است و مانند هر عارضه ای می تواند برای ما اتفاق بیافتد.

اما هرگاه ناامیدی، احساسی مشترک و رشدیابنده در یک جامعه شود و افراد شروع به "هم حسی در ناامیدی" کنند، آسیب ناامیدی از یک مسئله ی شخصی به یک ناهنجاری و سپس یک بحران اجتماعی تبدیل می شود. از این روی نشانه شناسی امید باید در جعبه ابزار حاکمیت نیز باشد و او به وسیله ی آن مرتباٌ امید را در جامعه سنجش کند. یک حاکمیت دوراندیش باید به سطح عمومی امید حساس باشد و کاهش آن را به مثابه آژیر قرمزی برای خود بداند. نمودهایی مانند تشدید روند مهاجرت از کشور، خروج سرمایه، توقف سرمایه گذاریهای اقتصادی و افزایش تنشهای اجتماعی، برایند کاهش سطح عمومی امید در کشور هستند. به باور من حاکمیت در باب ناامیدی دچار ساده انگاری یا غفلت شده است. کاهش مستمر سطح عمومی امید، دوام جامعه را در بلندمدت ناممکن و ایجاد تحرک اجتماعی و بهبود شرایط را بسیار سخت می نماید. دفع الوقت در ترمیم امید می تواند خطایی جبران ناپذیر باشد. برخی درسها را نمی شود با آزمون و خطا گرفت، بايد تجربه ی دیگران را مشق کرد.

https://t.me/pedram_soltani