دو شرکت ایران خودرو و سایپا در سال‌های اخیر با معضل زیان انباشته روبه‌رو شده‌اند. با این حال نیروی کار این دو شرکت فاصله زیادی با تعداد پرسنل خودروسازان مطرح جهانی دارد.
صنعت خودروسازی ایران در طول بیش از شش دهه فعالیت خود با مشکلات بسیاری دست‌وپنجه نرم کرده است. در سال‌های اخیر دو شرکت ایران خودرو و سایپا به عنوان بزرگ‌ترین بازیگران این صنعت، درگیر مشکلاتی ازجمله افت تولید، زیان و بدهی سرسام‌آور به برخی شرکت‌ها از جمله قطعه‌سازان بوده‌اند.
تحریم‌های بین‌المللی صنعت خودروسازی ایران باعث قطع همکاری شرکت‌های ایرانی با خودروسازان خارجی شده که این موضوع، تأمین قطعات «های‌تک» یا به اصطلاح با تکنولوژی بالا را برای خوروسازان ایرانی با مشکل روبه‌رو کرده است. گرچه بسیاری از قطعات محصولات ایرانی داخلی‌سازی شده، اما همین مشکل باعث افت تولید در برخی از ماه‌های سال می‌شود.
عقب‌ماندگی 20 دستگاهی ایران خودرو و سایپا نسبت به تویوتا
نکته‌ای که در موضوع زیان خودروسازان، کمتر به آن اشاره می‌شود، بحث نیروی کار ایران خودرو و سایپاست. خودروسازان بزرگ جهانی بر اساس الگوهای ازپیش‌تعریف‌شده، بهینه‌ترین تعداد نیروی کار را نسبت به خطوط تولید خود محاسبه می‌کنند و سپس تصمیم به استخدام یا تعدیل برخی از کارکنان خود می‌گیرند.
این در حالی است که علیرضا سلیمی، عضو سابق هیئت رئیسه مجلس، طی مصاحبه‌ای در سال 1400 گفته بود: خودروسازی کشور 25 هزار نیروی مازاد دارد که توسط دولتی‌ها، مجلس و افراد با نفوذ به این صنعت تحمیل شده‌اند.
اما برای بررسی و صحت‌سنجی دقیق‌تر این موضوع، بد نیست نگاهی به آمار و ارقام خودروسازان داخلی و خارجی انداخت. جدول زیر بر اساس صورت‌های مالی 12 ماهه منتهی به 29 اسفند 1402 ایران خودرو و سایپا و همچنین آمار رسمی شرکت تویوتا، هیوندای و کیا در سال میلادی 2023 به دست آمده است.
طبق جدول فوق، تویوتا با داشتن بیش از 375 هزار نفر نیروی کار، یکی از بزرگ‌ترین خودروسازان جهان به‌شمار می‌رود. اما این بزرگی، صرفاً با تعداد افراد شاغل در شرکت به دست نیامده و تویوتا توانست با تولید بیش از 10 میلیون دستگاه در سال 2023 در دسته بزرگ‌ترین خودروسازان جهان قرار بگیرد.
با وجود اینکه میزان تولید شرکت‌های تویوتا، هیوندای و کیا به هیچ عنوان قابل مقایسه با خودروسازان ایرانی نیست، اما تعداد نیروی‌های کار استخدام‌شده در ایران خودرو و سایپا قابل رقابت با خودروسازان بزرگ جهانی است.
بر اساس آمار تولید سالانه پنج خودروساز بالا، ایران خودرو و سایپا، بیشترین نیروی کار را نسبت به تولید سالانه خودرو دارند. برای مثال تعداد کل نیروهای کار شرکت تویوتا بیش از 7.8 برابر نیروهای کار سایپا و 5.5 برابر نیروهای کار ایران خودروست، اما با این وجود هر یک از نیروی کار ایران خودرو و سایپا به صورت میانگین 20 خودرو کمتر از خودروساز ژاپنی تولید می‌کند.
تعداد نیروی کار، ریشه زیان انباشته صنعت خودروسازی؟
در سال‌های اخیر خودروسازان ایرانی تحت تأثیر دخالت‌های بی‌رویه دولتی در باتلاق زیان، گیر افتاده‌اند؛ اما گویا این دخالت‌ها علاوه بر قیمت‌های دستوری به حوزه استخدام نیز مربوط می‌شوند. البته شاید بتوان گفت که با توجه به تحریم‌های بین‌المللی، خودروسازان داخلی قادر به تأمین خطوط تولید به‌روز نیستند و سعی می‌کنند با افزایش تعداد نیروی کار، افت تولید را جبران کنند.
به هر حال برای افزایش بهره‌وری شرکت‌های داخلی، دولت باید نهایت سعی خود را جهت کاهش معضل‌های آن‌ها داشته باشد. امید است با انجام گفت‌وگو و توافقات بین‌المللی، تحریم حوزه صنایع برداشته شود تا خودروسازان بتوانند محصولات خود را بدون تحمل شوک‌های خارجی به تولید برسانند.
منبع: تجارت نیوز